Lập trình Scratch là gì? Hướng dẫn cách lập trình với Scratch

1. Lập trình Scratch là gì?

Scratch được biết đến là một ngôn ngữ lập trình trực quan dành cho trẻ em. Lập trình Scratch rất đơn giản và dễ dàng nhờ việc kéo và thả các khối lệnh thay vì viết mã lệnh như bình thường.

Lập trình với Scratch giúp người dùng tạo ra những trò chơi, câu chuyện, phần mềm bằng cách sắp xếp các câu lệnh để tạo ra khối lệnh hoàn chỉnh. Những khối lệnh này thực hiện những hành động khác nhau như xoay, di chuyển, đổi màu, phát âm và nhiều tương tác khác. Với những câu lệnh đầy màu sắc, lập trình với Scratch giúp trẻ tiếp cận với bộ môn lập trình với niềm đam mê và hứng thú, nơi trẻ có thể tự tin sáng tạo những sản phẩm lập trình của riêng mình. 

2. Hướng dẫn cách lập trình Scratch đơn giản, dễ hiểu

2.1. Giới thiệu giao diện lập trình Scratch chi tiết

Giao diện của Scratch được chia thành 5 phần chính (tương ứng 1,2,3,4,5 như hình), mỗi phần nắm giữ những nhiệm vụ và chức năng riêng.

Phần 1: Thanh điều khiển

Thanh điều khiển được câu tạo bởi 3 phần: Code (Lệnh); Costumes (Thiết kế) và Sounds (Âm thanh), cụ thể như sau: 

• Code (Lệnh): là phần chứa các lệnh lập trình mà người dùng tùy chỉnh theo ý của mình. Có rất nhiều nhóm lệnh trong Scratch với những tính năng khác nhau, mỗi nhóm là một màu sắc để phân biệt với nhau. Phần mềm lập trình Scratch mặc định ban đầu sẽ hiện những nhóm lệnh thông dụng. Để mở lệnh khác thì chỉ cần ấn vào “Add Extension” ở phía dưới cùng của thanh.
• Costumes ( Thiết kế): Là mục chứa các thiết kế với những giao diện khác nhau của từng đối tượng.
• Sounds ( Âm thanh): Là nơi chứa những hiệu ứng âm thanh khác nhau của đối tượng.

Phần 2: Khu vực khối lệnh

Đây là nơi chứa các lệnh sử dụng cho việc điều khiển hành động của các nhân vật. Lệnh từ thanh điều khiển được kéo sang cửa sổ lệnh rồi lắp ghép lại với nhau tạo nên một chương trình nhằm điều khiển đối tượng

Phần 3: Sân khấu - Stage

Ở góc phải màn hình giao diện lập trình Scratch là phần sân khấu. Đây là nơi hiển thị đồ họa, hiệu ứng, ảnh nền.

Sân khấu chính là nơi hiển thị nhân vật mà bạn tạo nên. Ngay tại sân khấu, bạn được cung cấp các công cụ để thử nghiệm dự án, bạn có thể điều khiển và tương tác, tạo ra các hoạt động phức tạp cho nhân vật và kiểm tra bằng cách chạy thử.

Phần 4: Nhân vật - Sprites

Nhân vật chính là các đối tượng bao gồm cả đối tượng tĩnh và động được sử dụng để tạo nên chương trình. Bạn có thể tương tác với đối tượng hoặc di chuyển chúng bằng cách sử dụng các khối lệnh.

Ngoài ra, ở phần này, bạn có thể tùy thích sáng tạo, linh hoạt trong việc tạo hình, chỉnh sửa màu sắc, kích thước và các đặc điểm khác của từng nhân vật từ cửa sổ lệnh. Nhân vật đầu tiên khi chạy lập trình Scratch sẽ là thường là chú mèo biểu tượng của lập trình Scratch

Phần 5: Ảnh nền, Phông nền

Ảnh nền (Backdrop) là nơi quản lý, chỉnh sửa và tạo mới những ảnh nền hiển thị ở khu vực sân khấu (stage). 

Bạn thoải mái sáng tạo trong việc thiết lập giao diện cho sân khấu từ những màu đơn sắc hay ảnh tự thiết kế và tải lên. Sân khấu của bạn sẽ hấp dẫn hơn với những ảnh phông nền được thiết kế riêng tùy theo phong cách và sự sáng tạo không giới hạn của bạn.

2.2. Cách sử dụng thanh công cụ trong phần mềm lập trình Scratch:

Thanh công cụ là nơi chứa các tùy chọn, phục vụ cho việc lập trình hiệu quả, đơn giản hơn. Những tùy chọn trên thanh công cụ mà lập trình viên thường sử dụng bao gồm: Ngôn ngữ (Languages), Tập tin (File), Chỉnh sửa (Edit), Hướng dẫn (Tutorials). Cùng tìm hiểu cách sử dụng và tính năng của từng tùy chọn này nhé!

• Ngôn ngữ (Languages): Tùy chọn ngôn ngữ khi sử dụng lập trình Scratch. Hiện nay Scratch được hỗ trợ gần như tất cả các ngôn ngữ trên toàn thế giới người dùng có thể tự chọn giao diện hiện ngôn ngữ phù hợp. Chọn biểu tượng địa cầu trên thanh công cụ phía trên cùng bên trái, Click vào và chọn ngôn ngữ cần chuyển
• Tập tin (File): Tùy chọn “file” giúp người dùng dễ dàng thao tác Tạo mới (New), Lưu mới hoặc Lưu khi thay đổi (Save now), Lưu tệp đang dùng với tên mới (Save as a copy, Mở từ máy tính người dùng (Load from your computer) và Lưu về máy người dùng (Save to your computer)
• Chỉnh sửa (Edit): Bao gồm các thao tác Khôi phục (Restore) và Turn on Turbo mode dùng để xử lý các khối lệnh tính toán đòi hỏi tốc độ cao hoặc ứng dụng vẽ.
• Hướng dẫn (Tutorials): là mục hướng dẫn trực tuyến được chia theo từng chủ đề riêng biệt rất dễ theo dõi. Bạn hoàn toàn có thể tham khảo và tìm thông tin về cách sử dụng các tính năng, cách áp dụng các khối lệnh một cách trực quan, dễ hiêu tại đây.

2.3. Cách lập trình với Scratch

• Để phát triển một dự án bằng lập trình Scratch thì bạn cần thực hiện theo các bước cơ bản sau

Tạo mới dự án => Thêm nhân vật =>Thêm âm thanh => Thêm phông nền.

Thêm nhân vật trong Scratch có 4 cách : Tự chọn những nhân vật có sẵn trong thư viện, tự vẽ nhân vật, chọn nhân vật ngẫu nhiên hoặc tải nhân vật từ máy tính của người dùng.

Thêm phông nền trong Scratch cũng có 4 cách: Chọn trong thư viện, Tự vẽ, Chọn phông ngẫu nhiên hoặc tải lên từ máy tính người dùng.

• Sau đó, bạn tiến hành xây dựng kịch bản cho dự án của mình, giúp các nhân vật có những chuyển động theo mong muốn, dựa vào việc sắp xếp các khối lệnh theo trình tự của bạn và kéo nó vào khu vực kịch bản.

Chọn nhân vật => Tạo khối lệnh cho các nhân vật => Sắp xếp các khối lệnh vào kịch bản (Script ) => Chạy thử kịch bản ở Sân khấu (Stage) => Lưu kịch bản.

• Sau khi đã hoàn thành những bước trên, để chạy được chương trình vừa làm, bạn bấm vào icon lá cờ màu xanh ở trên cùng bên trái.

3. Học lập trình Scratch online cùng ICANTECH

Để bắt đầu làm quen với tư duy lập trình cũng như phát triển khả năng logic của trẻ, hãy cho trẻ tập làm quen với ngôn ngữ lập trình Scratch. Đến với ICANTECH, trẻ có thể tiếp cận được ngôn ngữ lập trình Scratch dễ dàng thông qua khóa học Lập trình Scratch online.

Khóa học giúp trẻ:

• Nắm được 14 nhóm khối lệnh với 120 câu lệnh trong Scratch
• Học kiến thức bám sát với chuẩn CSTA (Hiệp hội giáo viên ngành khoa học máy tính) của Mỹ
• Kiến thức về lập trình đáp ứng 13 chuẩn về chủ đề giải thuật và lập trình theo chuẩn CSTA

Trên đây là toàn bộ chia sẻ về lập trình Scratch, nếu có bất cứ thắc mắc nào, đừng ngần ngại hãy liên hệ ngay với ICANTECH. 

Nguồn ảnh: Scratch.mit.edu.